Wiki_lubi_zabytki_620x300 (1)

WikiSpacer: Podgórze w Wielkiej Wojnie – śladami porucznika Antoniego Stawarza

spacer

Już 6 września zapraszamy na pierwszy z cyklu wrześniowych spacerów organizowanych w ramach konkursu Wiki Lubi Zabytki. W trakcie spaceru po Podgórzu z czasu Wielkiej Wojny przywołamy postaci i zajrzymy w miejsca, które znacząco zapisały się w ówczesnej rzeczywistości.

Antoni Stawarz, za A. Chmiel, Oswobodzenie Krakowa 31 października 1918, Kraków 1929

Antoni Stawarz, za A. Chmiel, Oswobodzenie Krakowa 31 października 1918, Kraków 1929

Na pierwszy z cyklu czterech spacerów historycznych po Krakowie zapraszamy do Podgórza. Wyraźny rozwój ekonomiczny i społeczny, który zaczął się w połowie XIX w., uczynił z Podgórza nowoczesny i konkurencyjny ośrodek aglomeracji krakowskiej. „Miasto za Wisłą” na początku XX w. było 13. co do wielkości miastem Galicji. Dość szybko „perła w pierścieniu gmin Kraków otaczających” znalazła się pod ostrzałem próśb i jednoczesnych nacisków ze strony władz krakowskich na „przyłączenie” się Podgórza do Wielkiego Krakowa. Po kilku latach wytężonych zabiegów krakowskiego Magistratu z prezydentem Juliuszem Leem na czele, w 1915 r. Podgórze rozpoczęło nowy etap w swojej historii jako dzielnica Krakowa.

 

Uroczystość połączenia Podgórza z Krakowem w 1915 r., Nowości Ilustrowane, 1915, nr 28

Uroczystość połączenia Podgórza z Krakowem w 1915 r., Nowości Ilustrowane, 1915, nr 28

W trakcie spaceru po Podgórzu z czasu Wielkiej Wojny przywołamy postaci i zajrzymy w miejsca, które znacząco zapisały się w ówczesnej rzeczywistości. Naszą wyprawę rozpoczniemy na pl. Lasoty, przy którym znajdowały się wille znanych mieszkańców Podgórza, m.in. domy Wojciecha Bednarskiego i Dyonizego Matuli. W roku 1918 w jednej z takich willi, należącej do Marii Wisłockiej, zamieszkał porucznik Antoni Stawarz – jeden z głównych dowódców akcji oswobodzenia Krakowa z rąk zaborcy. Wyruszając jego śladami, udamy się pod dworek „Pod św. Benedyktem”, w którym od połowy XIX w. mieściły się austriackie koszary. Obok nieistniejących już dziś koszar przy ul. Kalwaryjskiej było to miejsce, które dało początek niepodległości Krakowa. Dalsze ślady „konspiracyjnej drogi” Antoniego Stawarza wiodą nas do historycznej już stacji Podgórze-Płaszów (nazwa obowiązująca do 1915 r.), przez którą od momentu wybuchu Wielkiej Wojny zdążały na wschód liczne wojskowe transporty. Porucznik Stawarz, mając na uwadze strategiczną rolę kolei, pozyskał przychylność kolejarzy z Płaszowa i Prokocimia, którzy 30 października 1918 r. zatelegrafowali do wszystkich stacji na terenie Galicji: „Rewolucja w Krakowie. Rząd Polski objął władzę. Wstrzymać wszystkie transporty, które by chciały wyjechać poza granice kraju, skierować je na Kraków”.

Spacer poprowadzi Andrzej Chytkowski – emerytowany policjant, technik kryminalistyki. Z uwagi na swoje zainteresowanie historią medycyny sądowej przez niektórych nazywany „kronikarzem śmierci”. W trakcie swych badań prowadzonych w Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminalistyki w Krakowie przeanalizował tysiące przypadków zgonów w latach 1881–2011. Pasjonat historii lotnictwa. Autor artykułów prasowych i publikacji Lotnicy z Prokocimia. Obecnie pracuje nad książką o losach członków Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa.

KONIECZNA REZERWACJA (od 1 września, godz. 10.00 do 5 września, godz. 16.00)